Vrijheid (4): hoe kolonialisme en suprematiedenken de vrijheid van velen beperkt

Vrijheid wordt door velen (zij die de vrijheid hebben) gezien als een groot goed wordt gezien. Maar lang niet iedereen is vrij, onze vrijheid staat onder druk, met allerlei bijkomende emoties zie bijvoorbeeld deze column van Arjen van Veelen in de NRC. 

Maar wat wordt bedoeld met vrijheid? Hoe definieer je vrijheid? Dat blijkt in allerlei discussies over vrijheid (en democratie) best lastig te zijn. 

 

Het vrijheid-framework: de 8 opeenvolgende vrijheden

Kishore Mahbubani heeft in zijn boek de eeuw van Azie een zeer inzichtelijke framework van de 8 opeenvolgende vrijheden gegeven wat ik in een eerdere blog heb uitgelegd (zie ook onderstaande tabel). Bij dit framework geldt: als een vrijheid wegvalt, vervallen ook de opvolgende vrijheden. Een voorbeeld: als er een grote kans is dat je zonder reden op straat kan worden doodgeschoten (vrijheid no. 2), is het erg lastig om je druk te maken over of je mag denken of zeggen wat je wilt, laat staan of je mag kiezen wie je leider is die over je regeert. 

In onze tijd staan alle 8 de vrijheden wereldwijd op een of allerlei manieren onder druk, met als uiteindelijke kind van de rekening onze democratie, de laatste en achtste vrijheid.

#	Vrijheid	Vrijheid staat onder druk door bijvoorbeeld:
1	Vrijheid van gebrek: voldoende eten	Toeslagenfraude (TF).   Steeds minder progressief belastingstelsel (zie blog)
2	Vrijheid van onveiligheid: veilig over straat	BLM: ongefundeerd (dodelijk) politiegeweld (of regelmatig aanhouden) tegen mensen met een donkere huidskleur. MeToo: gewelddadig gedrag van mannen tegen vrouwen
3	Vrijheid van werkkeuze: geen slaaf, of lijfeigene	Uitbuiting van arbeiders middels innemen van paspoorten, dan wel slechte betaling.
4	Vrijheid van reizen: mag je de grens over zonder dood geschoten te worden?	De grenzen van vele westerse landen gaan steeds verder dicht.
5	Vrijheid van willekeurige arrestaties en opsluiting: Rule of Law, staat niemand boven de wet?	Leidinggevenden in de TF vegen hun straatje schoon en leggen de bal bij de ander en proberen op die manier onder de schuld uit te komen. Bij de banken is vrijwel niemand persoonlijk veroordeeld voor hun rol in het Libor schandaal
6	Vrijheid van denken: is alle info beschikbaar?	Hoe werken algoritmes van sociale media, zoals Google, Facebook etc. Krijg je eigenlijk nog alle informatie in handen? Zie bijvoorbeeld de fabeltjesfuik
7	Vrijheid van meningsuiting: mag je alles wat je denkt ook zeggen?	In een cancelcultuur of de woke-cultuur wordt je uitgeveegd/uitgegumd als je de verkeerde mening uit (zie ook dit artikel)
8	Vrijheid van leiders kiezen: Democratie	Middels Gerrymandering wordt (bij een districtenstelsel) geprobeerd de tegenpartij zo slecht mogelijke verkiezingsresultaten te geven.

 

Gelukkig worden op al deze niveaus - onder andere dankzij sociale media - maar allereerst door mensen die zich als eerste durven uitspreken, steeds meer misstanden of ongelijkheden aan het licht gebracht, of kunnen aan de kaak worden gesteld; bijvoorbeeld de black lives matter beweging (racisme), de MeToo publicaties (misbruik van vrouwen), het zichtbaar maken van de impact van klimaatverandering (ecologische ineenstorting), een documentaire zoals de slag om de Klere wereld (uitbuiting in de kledingindustrie).  

Deze roep om recht en eerlijkheid roept echter ook een hele hoop weerstand op. Weerstand op allerlei vlakken, veroorzaakt door verschillende groepen en op allerlei niveaus omdat dit ten koste gaat van macht en invloed van bepaalde groepen (lokaal, regionaal, nationaal en soms zelfs internationaal (lees bijvoorbeeld "The Shockdoctrine" of "Confessions of an economic Hit Man")). 

 

Onderhuids spelen er ook allerlei andere issues die voor ongemak of voor spanningen zorgen: bijvoorbeeld rondom globalisering (in elk land is de hoofdwinkelstraat hetzelfde, overal een Zara en een Mac Donalds) wat onder andere leidt tot vervaging van (nationale/regionale en eigen) identiteit, maar ook rondom verlies van werk (door Brexit, Covid, robotisering, verplaatsing van werk naar lage lonenlanden). 

 

Ook de man-vrouw verhoudingen zijn door emancipatie veranderd, wat bij een deel van de mannelijkheid voor een identiteitscrises zorgt: waar in het verleden de rol van de man was samen te vatten door de 3 P's (Protectie, Provisie en Procreatie), zijn alle drie de P's aan verandering onderhevig. 

En dat is niet alleen in de westerse wereld het geval 

"ook daarbuiten is de positie van vrouwen razendsnel veranderd. Nooit eerder waren vrouwen in het hoger onderwijs zo oververtegenwoordigd, vooral in islamitische landen. Nooit eerder waren vrouwen in zoveel landen de kostwinner (zoals in Egypte, waar in de laagste sociale klassen vrouwen in meer dan zestig procent van de gevallen de kostwinner zijn). Nooit eerder waren zoveel jonge meisjes in niet-westerse landen verantwoordelijk voor de verzorging en het onderhoud van niet alleen hun ouders, broers en zussen, maar ook van de grotere familie als geheel.

Deze enorme sociale verschuiving brengt ongekende spanningen met zich mee. Verward grijpen jongens en mannen, die in veel gevallen geen werk of maatschappelijke positie hebben, naar hun laatste wapens: fysiek en seksueel overwicht. Niet religie of de ‘achtergebleven’ cultuur, maar de snelle opmars van vrouwen (en haar pogingen nu ook meester te worden van de staat en de straat) vormt de echte verklaring voor de groepsverkrachtingen op het Tahrirplein, de gewelddadige gang rapes van studentes in India, de systematische aanvallen op en verkrachtingen van lesbiennes in Zuid-Afrikaanse townships, het drogeren en verkrachten van studentes op Amerikaanse universiteiten, de sociale druk tot seks die jonge tienermeisjes in Groot-Brittannië ervaren waardoor de meerderheid van hen de eerste seksuele ervaring opdoet onder dwang, het stijgende illegale prostitutiebezoek in China, met alle gewelddadige excessen van dien, en zo verder." 

Aldus het artikel "Keulen, Cairo, overal" uit de Groene Amsterdammer uit 2016.

Dit vraagt (wereldwijd) om een nieuwe passende invulling van de mannelijkheid (zie bijvoorbeeld deze presentatie). Deze filosoof pleit voor een fluide aanvliegroute om te komen tot een nieuwe invulling, waarbij een deel van de 3 P's kan blijven bestaan. Sommigen weigeren echter om de man-vrouw verhoudingen te veranderen en willen emancipatie terugdraaien, zoals Baudet bijvoorbeeld uitte. Anderen houden gewoon vast aan de oude rol van de man met als uiterste consequentie een leven alleen, zoals bijvoorbeeld in de MGTOW beweging; MenGoTheirOwnWay.

 

Kortom: een enorme wirwar van issues die door elkaar heen lopen. 

Framework 2: Kolonialisme in combinatie met superioriteitsdenken en kapitalisme

Interessant genoeg blijken veel van deze dingen op een bepaalde manier met elkaar te maken te hebben, zoals het schema hieronder laat zien. 

Bron: Met kleine aanpassing afkomstig van: https://medium.com/@radiorupa/health-and-justice-the-path-of-liberation-through-medicine-86c4c1252fb9

Kolonialisme (een gebied overheersen om het uit te mijnen) in combinatie met superioriteitsdenken en kapitalisme blijkt een heel erg slechte drie-eenheid te zijn, die leidt tot uitbuiting van alles wat je kunt overheersen. Dit overheersen is sterk in opkomst gekomen door het survival of the fittest paradigma (zie voor meer hierover het tweede deel van deze blog). Het survival of the fittest paradigma (zijnde het overleven van de best aangepaste, de best samenwerkende) is denkzij Herbert Spencer in "Principles of Biology" (1864) omgetoverd in het overleven van de sterkste. Wie niet sterk is, is zwak en verliest dus, met alle trauma's en verdriet tot gevolg. 

 

Dit neoliberale paradigma dringt steeds verder door in onze maatschappij, voor progressieve belastingen is bijvoorbeeld steeds minder draagvlak, als ik rijk en succesvol ben geworden, heb ik er immers hard voor gewerkt (oftewel: als jij niet rijk bent, ben jij een loser, je had gewoon harder moeten werken).

Als je echter kijkt naar de natuur staat deze juist bol van de voorbeelden van overleven door goed samen te werken. De onafhankelijke einzelganger overleeft het eigenlijk niet. Juist de samenwerkingsverbanden met sterke wederzijdse belangen en afhankelijkheden geeft een grotere kans op succesvol overleven. Hoe diverser het ecosysteem is, hoe stabieler.

Het survival of the fittest paradigma (de sterkste overleeft) creëert dus een samenleving van (getraumatiseerde?) losers, verliezers. Hoe harder de samenleving, hoe meer ieder voor zich, hoe meer er geroepen wordt dat je baas bent over je eigen toekomst, hoe meer verliezers er worden gecreëerd.  

Maar als jouw business in Nederland failliet gaat door de Brexit (wat voorkwam uit een persoonlijke Eton en Oxford battle wie de beste was: Cameron of Johnson)? Of als de toeslagendienst je ineens tot fraudeur bestempelt waardoor je je huis verliest en je relatie op de klippen loopt? Of als je door COVID ineens tot dorhout wordt bestempeld? Is dat allemaal jouw eigen schuld en had je dat kunnen voorkomen door harder te werken?

Het idee van baas zijn over je eigen leven - als je maar hard genoeg werkt lukt het vanzelf wel, ofwel het tegenovergestelde: als je faalt is het jouw schuld - draagt verder bij aan de frustraties en daarmee optredende weerstanden in de maatschappij.

 

Privileges bepalen je startpositie

"Hard werken, baas zijn over je eigen leven en dan kom je er wel" werkt mogelijk voor een deel van de mensheid, maar voor het overgrote deel van de mensheid is het een bedrieglijk paradigma.

Onze maatschappij staat namelijk bol van de privileges en dingen die je meekrijgt zonder dat je er ook maar iets voor hebt gedaan (vaak zonder dat je het zelf door hebt!), waardoor je in die succesvolle positie komt of rijk wordt. Onderstaande video van de 100 dollar race kan in die zin een eye-opener zijn.

Frustratie en kansloosheid draagt bij aan extremisme

Gebrek aan kansen in combinatie met frustratie en armoede maakt dat mensen open staan voor extremisme. In heel Europa, waar altijd juist veel kansen waren en armoede relatief beperkt was, is er een opkomst van populistische partijen op zowel de uiterst linker als de uiterst rechter flank van het politieke spectrum; een incomplete lijst met voorbeelden op alfabetische landenvolgorde:

• België: Vlaams Blok (rechts)
• Denemarken: Dansk Folkeparti (rechts)
• Duitsland: Die Linke (links) en AFD (rechts)
• Frankrijk: Front National (rechts)
• Griekenland: Gouden Dageraad (rechts) en Syriza (links)
  
• Groot Brittannië: UKIP (rechts)
  
• Hongarije: Jobbik (rechts)
• Italië: Lega Nord (rechts)
• Nederland: PVV en FvD (rechts) en SP inclusief communistische struggels (Links)
  
• Oostenrijk: FPÖ (rechts)
• Polen: PIS (rechts) 
  
• Spanje: Podemos (links) en Vox (rechts)

Ook in de VS is de impact van onder andere frustratie en armoede zichtbaar. Sinds President Reagan is de ongelijkheid sterk toegenomen. De Republikeinse Partij blijkt hierbij sinds de jaren 80 een sterke ontwikkeling naar het populistische spectrum te hebben doorgemaakt (de Democraten niet), zoals onderstaande figuur laat zien.

Bron: https://www.economist.com/graphic-detail/2020/10/31/the-republican-party-has-lurched-towards-populism-and-illiberalism op basis van data van https://www.v-dem.net/en/data/data/v-party-dataset/

 

Welke kant wil jij op?

De grote vraag is dan ook: welke kant wil jij op? 

Wereldwijd stokt de ontwikkeling van de vrijheid, vooral ook door het gebrek aan duidelijk leiderschap richting meer vrijheid en gelijkheid voor iedereen (zie bijvoorbeeld de publicaties van de Freedom House). Geen actie ondernemen is doorgaan op de ingeslagen weg van framework 2, met meer ongelijkheid, meer trauma, meer onrust en minder vrijheid en mogelijk dus ook meer extremistische partijen.

De andere kant op - weg van framework 2 - door middel van radicale koerswijzigingen kan leiden tot meer gelijkheid, meer geluk, meer rust en uiteindelijk ook meer vrijheid voor velen.

 

Als gekozen wordt voor de verandering, betekent dit dat bepaalde groepen (rijken, mannen, mensen met een lichte huidskleur) privileges moeten gaan opgeven, minder vrijheden hebben, meer belasting gaan betalen (progressief belastingstelsel!) en daarmee minder invloed en macht hebben, terwijl anderen juist meer vrijheid, meer geld, invloed en macht krijgen (sterke middenklasse = sterke democratie). De overheid moet dus, zoals de Italiaans-Amerikaanse econoom Mazzucato zegt, durven dapperder te formuleren, proactief formuleren van beleid met het algemene nut in gedachten, in plaats van zich te laten leiden door allerlei lobbiegroepen.

Een aantal voorbeelden (absoluut geen complete lijst) van wat zoal moet veranderen (met het vrijheidsframework in het achterhoofd):

• Terug naar een progressief belastingstelsel (zie deze blog).
• Mannen moeten meer ruimte geven aan vrouwen (o.a. verplicht vaderschapsverlof even lang als het moederschapsverlof na de geboorte van een kind, gelijke betaling voor hetzelfde werk). 
• Bruggen moeten worden geslagen tussen verschillende groepen om rascisme en discriminatie uit te bannen (zorg dat je de ander in je omgeving kent, ga vaker lopend onderweg, groet iedereen, maak ook eens een praatje met mensen in die andere buurt). 
• Producten in de winkel worden duurder, omdat er een eerlijke prijs voor wordt betaald.
  Lokale producten spelen hierbij ook een belangrijke rol, omdat hierbij bijvoorbeeld bruggen worden geslagen tussen de consument en de producent, sociale cohesie kan groeien en je ziet waar je de eerlijke prijs voor betaald etc.
• De overheid moet weer haar verantwoordelijkheid nemen, zich laten controleren (stoppen met het weglakken of achterhouden van belangrijke info (de Rutte doctrine)) en dingen die op afstand zijn gezet (overlaten aan de markt zonder politieke verantwoording) terug halen, zoals bijvoorbeeld het inlichtingenbureau (zie dit schokkende artikel uit de Groene Amsterdammer).
• Sociale media bedrijven moeten aan banden worden gelegd (algoritmes open source?), zodat algoritmes minder invloed hebben op onze informatie voorziening.

Kortom dapper beleid formuleren en dapper gedrag vertonen!

Gevolg van deze aanpassingen is uiteindelijk meer gelijkheid, meer geluk, meer rust en uiteindelijk ook meer vrijheid voor velen. En daar worden wij allemaal beter van.

 

Bronnen en verder lezen:

- https://www.axios.com/how-western-nations-are-closing-the-door-on-refugee-and-migrants-2b7f434f-6339-4d7e-b776-3a2c1b314d1d.html

- https://www.economist.com/graphic-detail/2020/10/31/the-republican-party-has-lurched-towards-populism-and-illiberalism
- https://freedomhouse.org/report/freedom-world/2020/leaderless-struggle-democracy
- https://www.groene.nl/artikel/keulen-cairo-overal
- https://www.groene.nl/artikel/ze-weten-alles-van-je

- https://www.hartvannederland.nl/nieuws/2020/geendorhout-twitter-coronaregels/
- https://www.humo.be/nieuws/andrew-doyle-hekelt-de-woke-beweging-die-activisten-willen-meer-diversiteit-maar-ze-verwachten-dat-iedereen-hetzelfde-denkt-zoals-zij~bf8b4190/
- https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/boris-johnson-and-david-cameron-how-rivalry-began-eton-spilled-out-main-stage-british-politics-a6891856.html
- https://medium.com/@radiorupa/health-and-justice-the-path-of-liberation-through-medicine-86c4c1252fb9
- https://www.mgtow.com/
- https://www.npostart.nl/de-slag-om-de-klerewereld/POMS_S_VPRO_740241
- https://www.nrc.nl/nieuws/2020/12/31/econoom-mariana-mazzucato-breekt-dankzij-de-coronacrisis-door-duizenden-miljarden-in-het-systeem-pompen-is-niet-genoeg-a4025818
- https://www.nu.nl/politiek/6090866/oud-directeur-fiscus-had-buikpijn-van-toeslagenaffaire-maar-veranderde-niets.html
- https://peoplesschooldc.wordpress.com/capitalism/
- http://www.pessotherapie.nl/wp-content/uploads/2017/02/Complementaire-werelden-van-mannen-en-vrouwen-door-Dirck-van-Bekkum-3.pdf
- https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/4719121/verbazing-en-woede-over-standpunt-baudet-over-vrouwen-abortus-en
- https://www.theguardian.com/world/2020/dec/17/hong-kong-protests-10-who-fled-by-boat-to-taiwan-charged-with-crossing
- https://www.trouw.nl/leven/gedupeerden-van-de-toeslagenaffaire-werden-gesloopt-door-de-fiscus-ik-wil-de-overheid-de-kans-geven-het-goed-te-maken~b4dfc6c4/
- https://www.trouw.nl/nieuws/filosofe-griet-vandermassen-baudet-heeft-een-punt-er-zijn-ambitieverschillen-tussen-mannen-en-vrouwen~b28d7d60/
- https://www.v-dem.net/en/data/data/v-party-dataset/
- https://en.wikipedia.org/wiki/Confessions_of_an_Economic_Hit_Man
- https://en.wikipedia.org/wiki/Libor_scandal
- https://en.wikipedia.org/wiki/The_Shock_Doctrine
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Kiesrechtgeografie
- https://www.youtube.com/watch?v=FLoR2Spftwg

Vrijheid 3