Klimaatverandering, migratie en duurder/schaarser wordende grondstoffen drukt ons met de neus op de feiten dat er grenzen zijn aan hoe we op onze planeet kunnen leven. Wat gezonde grenzen zijn is vaak lastig aan te geven en afhankelijk dan de lokale situatie. Om dit toch te kunnen kwatificeren heeft een groep van 29 auteurs in 2009 is een artikel gepubliceerd waarbij ze een eerste aanzet hebben gegeven om te bepalen wat de grenzen zijn om onze planeet gezond te houden. Deze groep auteurs hebben samen 9 parameters benoemd om te bepalen of de groei op aarde nog gezond is. Wanneer de groei buiten de grenzen gaat, is groei niet meer gezond en is het systeem uit de bocht aan het vliegen. Als aanvulling hierop is in 2015 een nieuw wetenschappelijk artikel verschenen, waarbij de grenzen verder zijn aangescherpt en hergeformuleerd. In deze blog wil ik bij deze 9 grenzen stil staan.
Voor een aantal parameters blijkt het erg lastig en complex om de grenswaarden te bepalen, omdat het om het gezond functioneren van het hele systeem gaat. De systemen zijn daarbij zodanig complex dat we het nog niet goed genoeg begrijpen om de kritische grenswaarde te kunnen formuleren.
Van de parameters met een grenswaarde is bepaald wat de waarde was voor de industriele revolutie en wat de huidige waarde is. Hiermee is duidelijk te zien in hoeverre de grenswaarde is overschreden en hoe sterk de stijging is ten opzichte van voor het antropoceen.
Onderstaande tabel geeft het overzicht zien van deze 9 parameters.
De tabel (en de figuur hieronder) laat zien dat er een aantal factoren al zeer ver door de kritische grenswaarde zijn geschoten. 3 andere waarden grenswaarden zijn hard op weg naar de grenswaarde. Kortom, willen we onze planeet leefbaar houden dan moet het anders.
Hoewel de een aantal grenswaarden nog geen kwantificering heeft plaatsgevonden is wel duidelijk dat ook hier ontwikkelingen gaande zijn die niet de juiste richting op gaan. Een voorbeeld is een artikel gepubliceerd in National Geographic. In dit artikel laat een journalist uitzoeken wat voor chemicalien in zijn lichaam voorkomen, en dat zijn er meer dan hij had verwacht.
1. De kapitalistische survival of the fitest: de mens als overheerser van de natuur: de natuur als paleis voor de mens.
2. De mens als rentmeester: de mens pacht de natuur van de volgende generaties.
3. de mens als partner onderdeel van de natuur; de mens staat op gelijke voet met de natuur en ze moeten elkaar de ruimte geven.
4. De mens als participant: de mens bestaat bij de gratie van al het andere in de natuur.
In het westen is vanuit het Christendom vooral het rentmeesterschap lange tijd dominant geweest. Sinds de opkomst van het neoliberale kapitalisme, waarbij de sterkste zich alles mag toe-eisen is vooral het eerste manier steeds dominanter geworden in het westen, met alle negatieve leegplundering van andere continenten tot gevolg.
De meeste traditionele Oosterse godsdiensten staan dichter bij de natuur; hier was respect voor de natuur of zelfs onderdeel zijn van het natuurlijke systeem het dominante uitgangspunt. Met de opkomst van kapitalisme in deze regio's maakt ook hier de eerste manier van omgaan met de natuur echter een sterke groei door.
- Vervolgartikel over planetaire grenzen uit 2015: http://science.sciencemag.org/content/347/6223/1259855
- Artikel over nitraat en fosfaat: https://www.newscientist.com/article/dn18575-earths-nine-life-support-systems-nitrogen-and-phosphorus-cycles/
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Planetaire_grenzen
- https://en.wikipedia.org/wiki/Planetary_boundaries
- Chemicalien in ons: https://www.nationalgeographic.com/science/health-and-human-body/human-body/chemicals-within-us/
- Interview met Matthijs Schouten: https://www.hetnieuwetrivium.nl/assets/files/Phronesis%205%2006%202018.pdf
De 9 planetaire grenzen
De auteurs hebben de volgende 9 parameters vastgesteld als gezonde grenzen, die het leven op onze planeet in balans houden. De 9 parameters zijn de volgende:- Klimaatverandering
- Verandering in integriteit van de biodiversiteit
- Biochemische stroming van nitraat en fosfaat
- Verzuring van de oceanen
- Verandering van het landgebruik
- Gebruik/beschikbaarheid van zoetwater
- Verandering van de ozonlaag
- Luchtvervuiling van de atmosfeer met deeltjes (aerosols)
- Introductie van nieuwe chemische stoffen in de lucht
Voor een aantal parameters blijkt het erg lastig en complex om de grenswaarden te bepalen, omdat het om het gezond functioneren van het hele systeem gaat. De systemen zijn daarbij zodanig complex dat we het nog niet goed genoeg begrijpen om de kritische grenswaarde te kunnen formuleren.
Van de parameters met een grenswaarde is bepaald wat de waarde was voor de industriele revolutie en wat de huidige waarde is. Hiermee is duidelijk te zien in hoeverre de grenswaarde is overschreden en hoe sterk de stijging is ten opzichte van voor het antropoceen.
Onderstaande tabel geeft het overzicht zien van deze 9 parameters.
| # | kritische grens | Grens waarde | Huidige waarde | Waarde voor industriele revolutie | Grens overschreden |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | CO2 concentratie | ||||
| radioactieve straling | |||||
| 2. | Genetische diversiteit - uitstervingssnelheid soorten (soorten/miljoen jaar) | ||||
| Functionele diversiteit | |||||
| 3. | (a) antropogeen nitraat onttrokken uit de atmosfeer (mln ton/jaar) | ||||
| (b) uitstroming van antropogeen fosfaat in oceaan (mln ton/jaar) | |||||
| (c) regionale stroming van fosfaat uit kunstmest naar erodeerbare bodems (mln ton/jaar) | |||||
| 4. | Gemiddelde verzadigingsgraad in oceaan van aragoniet (omega) | ||||
| 5. | % bos oppervlak ten opzichte van origineel bos oppervlak | ||||
| % bos oppervlak ten opzichte van origineel bos oppervlak (tropen) | |||||
| % bos oppervlak ten opzichte van origineel bos oppervlak (gematigd) | |||||
| % bos oppervlak ten opzichte van origineel bos oppervlak (taiga of boreaal) | |||||
| 6. | Wereldwijd gebruik van zoet water (km3/yr) | ||||
| 7. | Ozon concentratie (Dobson) | ||||
| 8. | Globale aerosol concentratie in de atmosfeer | ||||
| Regionale aerosol concentratie in de atmosfeer | |||||
| 9. | introductie van nieuwe stoffen/chemische vervuiling (giftige materialen, plastics, zware metalen, radioactieve vervuiling) | ||||
De tabel (en de figuur hieronder) laat zien dat er een aantal factoren al zeer ver door de kritische grenswaarde zijn geschoten. 3 andere waarden grenswaarden zijn hard op weg naar de grenswaarde. Kortom, willen we onze planeet leefbaar houden dan moet het anders.
Hoewel de een aantal grenswaarden nog geen kwantificering heeft plaatsgevonden is wel duidelijk dat ook hier ontwikkelingen gaande zijn die niet de juiste richting op gaan. Een voorbeeld is een artikel gepubliceerd in National Geographic. In dit artikel laat een journalist uitzoeken wat voor chemicalien in zijn lichaam voorkomen, en dat zijn er meer dan hij had verwacht.
 |
| Bron: http://science.sciencemag.org/content/347/6223/1259855 |
Verandering is noodzakelijk maar vereist een andere manier van omgaan met onze planeet
De verandering is alleen mogelijk als er ook een structurele verandering van het economisch-politiek systeem plaatsvindt. Matthijs Schouten is natuurfilosoof, hij bekijkt dus met een filosofische blik hoe mensen met de natuur omgaan. Hij heeft 4 manieren geformuleerd hoe de mens omgaat met de planeet waarop we leven en met de natuur in het bijzonder:1. De kapitalistische survival of the fitest: de mens als overheerser van de natuur: de natuur als paleis voor de mens.
2. De mens als rentmeester: de mens pacht de natuur van de volgende generaties.
3. de mens als partner onderdeel van de natuur; de mens staat op gelijke voet met de natuur en ze moeten elkaar de ruimte geven.
4. De mens als participant: de mens bestaat bij de gratie van al het andere in de natuur.
In het westen is vanuit het Christendom vooral het rentmeesterschap lange tijd dominant geweest. Sinds de opkomst van het neoliberale kapitalisme, waarbij de sterkste zich alles mag toe-eisen is vooral het eerste manier steeds dominanter geworden in het westen, met alle negatieve leegplundering van andere continenten tot gevolg.
 |
| Bron: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=2242287302478694 |
De meeste traditionele Oosterse godsdiensten staan dichter bij de natuur; hier was respect voor de natuur of zelfs onderdeel zijn van het natuurlijke systeem het dominante uitgangspunt. Met de opkomst van kapitalisme in deze regio's maakt ook hier de eerste manier van omgaan met de natuur echter een sterke groei door.
Conclusie
De geformuleerde grenzen laten zien dat we op dit moment niet goed met onze planeet omgaan. De verandering die noodzakelijk is, vereist echter een politiek-economische verandering: we moeten fundamenteel anders met onze planeet omgaan en beseffen dat we onderdeel uitmaken van het ecosysteem op deze planeet. Groei moet beperkt worden, want zonder dit ecosysteem houden we geen leefbare planeet meer over. Als we dus op de huidige voet doorgaan, zijn we hard op weg om onze eigen ondergang en die van de huidige menselijke beschaving te veroorzaken.Bronnen:
- Artikel over planetaire grenzen uit 2009: https://www.ecologyandsociety.org/vol14/iss2/art32/- Vervolgartikel over planetaire grenzen uit 2015: http://science.sciencemag.org/content/347/6223/1259855
- Artikel over nitraat en fosfaat: https://www.newscientist.com/article/dn18575-earths-nine-life-support-systems-nitrogen-and-phosphorus-cycles/
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Planetaire_grenzen
- https://en.wikipedia.org/wiki/Planetary_boundaries
- Chemicalien in ons: https://www.nationalgeographic.com/science/health-and-human-body/human-body/chemicals-within-us/
- Interview met Matthijs Schouten: https://www.hetnieuwetrivium.nl/assets/files/Phronesis%205%2006%202018.pdf
Geen opmerkingen:
Een reactie posten