Ons voedsel (17): We verliezen onze bodem

De bodem van onze planeet is cruciaal: hier wordt ons regenwater opgeslagen en gezuiverd, wat dan weer gebruikt kan worden als drinkwater, en wat rivieren voedt met bronwater. In deze bodem groeien de bomen die de aarde koel en leefbaar houden, in deze bodem groeien de planten die ons eten geven, op deze bodem grazen de dieren die wij als vlees kunnen eten.
Het gaat echter niet goed met de bodem. Hoe slecht het er met de bodem voor staat, daarover gaat deze blog.

De status van de bodem

Als je er goed op let, popt er zo af en toe een nieuwsbericht op over de bedroevende status van de bodem, hierbij is het goed te realiseren dat er onderscheid is tussen erosie van bodem materiaal en verslechtering van de kwaliteit van de bodem.
In de Britse pers is het een en ander terug te vinden over de stand van de bodem in Groot Britannie gegeven:
In oktober 2014 melde Farmers weekly: De UK heeft nog 100 oogsten te gaan, voordat de bodem uitgeput is. Dit onderzoek was gedaan door de Universiteit van Sheffield door Dr Jill Edmondson, gebaseerd op bodem vruchtbaarheid en organische stof gehalte.
Een artikel uit de Guardian en een artikel in de Telegraph, beide uit 2017 melden dat in 30 tot 40 jaar de Britse landbouwgronden zijn uitgeput, vooral op basis van het hele palet aan bodem aspecten (erosie, bodem vruchtbaarheid etc).

Verbeterde voedselproductie (12): koolstof - stikstof verhouding bij vertering en in de bodem

Koolstof en stikstof zijn 2 erg belangrijke bouwstenen voor het leven. In de natuur is stikstof echter één van de stoffen die normaal gesproken de beperkende factor is. Als de stikstofbeschikbaarheid stijgt, reageert de natuur hier op; dat is waarom kunstmest zo goed werkt. Een vergrootte stikstof beschikbaarheid heeft echter een effect op de bodem. De koolstof - stikstof verhouding (C/N ratio) is hierbij een belangrijke indicator.

Stikstofbalans

Stikstof in de vorm van nitraat (NO3) of ammonium (NH4) kan op verschillende manieren beschikbaar komen; dankzij het Haber Bosch proces kan stikstof in de vorm van ammonium of nitraat nu middels kunstmest rijkelijk beschikbaar worden gemaakt. Voor de industriele revolutie zag, volgens dit artikel uit 2013, de wereldwijde stikstof balans er echter ongeveer als volgt uit:

Vrijheid (3): Het gevaar van de nieuwe sleepwet, en de ondergang van onze privacy

De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ook wel de Sleepwet genoemd, is een wet die hoognodig is, deze moet namelijk de verouderde wet uit 2002 te vervangen. Sinds 2002 is er namelijk wel het een en ander veranderd, waar deze wet op moet worden aangepast. Om even te schetsen wat er allemaal is veranderd sinds 2002: er was bijvoorbeeld nog geen Facebook (2004), Youtube (2005), glasvezel (2005), Whatsapp (2009) etc. Hieronder zie je de ontwikkeling van het internet (klik op de afbeelding voor een vergroting).

Verbeterde voedselproductie (11): bodemkoolstof en bodemvocht

Zoals in de vorige blog aangegeven, is koolstof van groot belang voor de bodem, vanwege allerlei aspecten: De bodem structuur verbeterd bijvoorbeeld (de bodemaggregaten zijn stabieler), de structuur wordt beter, waardoor de beluchting verbeterd, maar ook het cation-exchange-complex en daarmee de bodemvruchtbaarheid wordt verbeterd, het water vasthoudend vermogen wordt vergroot etc.
Dit laatste aspect: het watervasthoudend vermogen, daar gaat deze blog over. Koolstof blijkt een belangrijke sponswerking te hebben. Met meer koolstof in de bodem neemt de bodem meer water op in tijden van regen en houdt het dit water beter vast, waardoor flashfloods minder snel ontstaan en na de regen de periodes van droogte minder erg worden. Zonder deze organische koolstof, wordt de bodem daarmee ook kwetsbaarder voor droogtes, terwijl periodes met weinig regen juist meer gaan voorkomen door klimaatverandering. De sponswerking van de bodem is dan juist van nog groter belang.

Verbeterde voedselproductie (10): koolstof in de bodem

Het maken van landbouwgronden heeft wereldwijd een grote CO₂ productie tot gevolg gehad, nieuwe landbouwgronden (zie hiervoor mijn eerdere blog hierover) dragen daar nog steeds aan bij. Hierbij zijn en worden bijvoorbeeld bossen omgezet in landbouwgronden. Door het veranderen van het gewas (van vaste planten naar 1-jarige gewassen), maar ook door landbewerkingen, zoals ploegen en het gebruik van kunstmest, oxideert de koolstof die in de bodem aanwezig is. Deze continue verandering van het landgebruik heeft al meer dan een eeuw een vrijwel continue bijdrage geleverd aan de globale CO₂ uitstoot.

Bron: http://shrinkthatfootprint.com/explain-carbon-budget

Verbeterde voedselproductie (9): een gezond bodemleven

In de bodem leeft van alles, van verschillende grootte:
Plantenwortels, schimmels, bacterien, geleedpotigen (arthropods), nematoden/rondwormen, protozoa, aardwormen, kevers etc. Deze leven met elkaar, zijn van elkaar afhankelijk, of worden door elkaar opgegeten. Hoe gezonder de bodem, hoe meer er te vinden is. De bodem is dus een levend organisme. Deze afhankelijkheid resulteert in het zogeheten bodemvoedselweb.
Voor het schrijven van deze blog heb ik veel gebruik gemaakt van het online beschikbare werk van Elaine Ingham (waarnaar veel wordt gelinkt).

Het bodemvoedselweb

Bron: http://www.nuleaflawncare.com/wp-content/uploads/2012/02/00_sfw_dgrm2.gif

Ons voedsel (8c): hoe ziet de wereldwijde voedselmarkt eruit

In 2 eerdere blogs heb ik gekeken naar de voedselmarkt, in blog Ons voedsel (8a) heb ik gekeken naar de consolidatie van de 10 grootste voedselverwerkende concerns. In blog Ons voedsel (8b) heb ik gekeken naar de biologische concerns.
Hoe ziet dat er echter uit als je naar nationale systemen in plaats van concerns kijkt?
Nederland is een grote speler op de wereldwijde voedselmarkt. Een artikel van september 2017 in de National Geographic zette Nederland sterk in de spotlights: Nederland voedt de wereld! Maar hoe ziet die markt er uit, hoe is die wereldwijd verdeeld en hoe groot is Nederland nu eigenlijk?

Verandering van de wereldwijde voedselmarkt

Een studie uit 2012 geeft een goed overzicht van de wereldwijde voedselmarkt op basis van de FAO voedseldatabase en de UN comtrade database. Op basis hiervan is inzicht verkregen in de ontwikkeling van de wereldwijde handel in voedsel, zoals in onderstaande figuren is te zien. De linker figuur laat zien dat de wereldwijde voedselproductie sterk is gestegen, de wereldwijde export, dus het verhandelen van het voedsel tussen landen, is nog sterker gestegen. De rechter figuur laat zien dat meer en meer voedsel tussen landen wordt verhandeld: de export/productie ratio is gestegen tusen 1950 en 2010 van minder dan 10% naar bijna 60%. 

Verbeterde voedselproductie (8a): regenvorming en schimmels

Regen is van cruciaal belang voor al het leven op onze planeet. Regen is de start van de hydrologische cyclus. Regen kan alleen plaatsvinden als er wolken vormen. Wolken vormen zich doordat waterdamp van fase verandert: de waterdamp condenseert tot waterdruppels of desublimeert /rijpt tot ijs. In heel schoon water wat wordt afgekoeld onder de 0 graden C, zullen geen ijskristallen vormen tot ongeveer -40 graden als ineens alles bevriest. Om wel de eerste ijskristallen te laten vormen zijn condensatiekernen (condensatie kernen, Condensation Nuclei, CN) en bevriezingskernen (Ice Nuclei, IN) nodig, waar het ijskristal op kan vormen. Hiervoor moet het water dus een beetje vervuild zijn. Hier zijn heel veel verschillende materialen voor, stof, roet, klei, zoutkristallen, vulkanische as etc. De natuur blijkt echter ook een bijdrage te leveren en allerlei producten te leveren waarop condensatie dan wel sublimatie kan plaatsvinden. De natuur (planten en bodemleven) beinvloeden in die zin dus ons klimaat in zeer sterke mate (zie ook deze video).
In zes blogs binnen de serie "verbeterde voedselproductie" wordt stilgestaan bij verschillende natuurlijke materialen of producten waarop condensatie kan plaatsvinden en naar wanneer de productie van deze kernen (verhoogd) plaatsvind:

Ons voedsel (16), verbeterde voedselproductie (7): waarom landbouw in aride gebieden hand in hand gaat met verzilting

De export van westerse landbouwmethodes naar alle hoeken van de aarde heeft helaas voor grote verziltingsproblemen in landbouwgebieden in de aride delen van de wereld veroorzaakt. Hoe dit in elkaar zit, daar wil ik deze blog aan wijden.

Aride gebieden

Aride gebieden zijn gebieden waar eigenlijk een permanent water tekort optreedt. De Verenigde Naties hanteert de volgende definitie:

Onder "aride, semi-aride en droge subhumide gebieden" wordt verstaan: andere gebieden dan polaire en subpolaire gebieden waarin de verhouding van de jaarlijkse neerslag tot de potentiële evapotranspiratie tussen de 0,05 en 0,65 ligt;

Bron: http://www.greenfacts.org/en/desertification/figtableboxes/appendix-a.htm

Ons voedsel (12b): veranderde voedingswaarde van ons voedsel

De voedingswaarde van ons voedsel is aan het veranderen, zoals ik eerder al in een blog heb aangegeven. Hoewel we meer kilo per ha produceren, is de voedingswaarde afgenomen; daar wil ik in deze blog nog verder op ingaan.
Daarnaast blijkt dat bij een stijgende CO2 concentratie, waar het naar uitziet dat dat helaas gaat gebeuren, de voedingswaarde verder zal dalen.

Voedingswaarde van 43 groenten

De USDA heeft een uitgebreide database, waarin gegevens van gewassen en voedingsproducten zijn opgenomen, waaronder ook de voedingswaarde. Deze database bevat data vanaf einde van de 19e eeuw. Op basis van deze data is een uitgebreide studie gedaan over de verandering van de voedingswaarde tussen 1950 en 1999 van 43 groenten. Uit deze studie (zie onderstaande figuur) blijkt dat over alle bekeken groenten de concentratie van calcium (-16%), fosfaat (-9%), ijzer (-15%), Vitamine B2 (Riboflavine) (-38%) en Vitamine C (Ascorbinezuur) (-15%) allemaal significant zijn gedaald. Gemiddeld genomen is geen noemenswaardige stijging aangetroffen de concentratie van de andere bekeken stoffen. 

Bron: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.611.9774&rep=rep1&type=pdf